Widoczne w polu widzenia męty, określane również jako mroczki lub latające muszki, które poruszają się wraz z ruchami gałki ocznej, to dolegliwość znana szerokiej grupie ludzi. Mają związek z funkcjonowaniem ciałka szklistego i mogą mieć różne przyczyny. Czym są męty w oku, co je powoduje i w jaki sposób można je leczyć?
Czym jest ciało szkliste?
Ciało szkliste oka jest bezpostaciową, galaretowatą substancją wypełniającą wnętrze gałki ocznej. Składa się przede wszystkim z wody, która stanowi 95% jego zawartości, a także kwasu hialuronowego i włókien kolagenowych, odpowiadających za nadanie mu elastyczności i lepkości. Ciałko szkliste znajduje się pomiędzy soczewką a powierzchnią siatkówki. Jest całkowicie przezroczyste, co sprawia, że światło padające na powierzchnię oka może przez nie swobodnie przeniknąć. Jego funkcją jest zachowanie odpowiedniego kształtu gałki ocznej, a także utrzymanie we właściwej pozycji takich elementów oka, jak rogówka, siatkówka i soczewka, co pozwala zachować prawidłowe widzenie.
Co to są męty w oku?
Męty w oku stanowią najczęściej występującą w obrębie ciałka szklistego nieprawidłowość. Są konglomeratami substancji organicznych, które rzucają cień na siatkówkę i przyjmują postać pajęczyn, nitek, chmur oraz pierścieni o różnorodnej wielkości. Męty mogą być drobne, zagęszczone, a także rozproszone. Powstają na skutek nasilenia procesów zwyrodnieniowych w obrębie ciała szklistego, które prowadzą do rozpadu włókien kolagenowych, rozpływu kwasu hialuronowego oraz odkładania się produktów przemiany materii. Powoduje to odwodnienie, obkurczenie i zagęszczenie ciałka szklistego, na skutek czego dochodzi do powstania złogów przybierających różne kształty i cechujących się zróżnicowaną ruchomością.
Czy męty w oku mogą zniknąć?
Sporadyczne występowanie niewielkiej ilości mętów w ciele szklistym stanowi zjawisko fizjologiczne. Męty poza tym, że mogą ulegać namnażaniu i przemieszczaniu, często samoistnie się wchłaniają.
Przeczytaj także: Jaka dieta jest dobra dla oczu? Co jeść, by dbać o zdrowy wzrok?
Męty w oku w młodym wieku
Męty w oku pojawiają się najczęściej u osób po pięćdziesiątym roku życia, mogą jednak występować również u ludzi młodych. Problem ze zmętnieniem ciałka szklistego w młodym wieku dotyczy zazwyczaj osób, które:
- cierpią z powodu krótkowzroczności,
- chorują na cukrzycę,
- doświadczają stanów zapalnych,
- przeszły urazy oka,
- przeszły operację zaćmy,
- chorują na boreliozę oczną.
Istnieje podejrzenie, że męty w oku u osób młodych mogą pojawiać się jako reakcja na silny stres.
Zmętnienie ciałka szklistego – objawy
Męty w ciele szklistym objawiają się ruchomymi cieniami, punkcikami oraz niteczkami w oku, które poruszają się wraz z ruchami gałki ocznej. W zależności od ilości i lokalizacji, męty w oku mogą prowadzić do różnorodnych utrudnień w codziennym funkcjonowaniu – powodują trudności w pracy przy komputerze, czytaniu, a także prowadzeniu pojazdów. Ich uciążliwość jest zależna od wielkości, gęstości, odległości od siatkówki i osi widzenia, a także szerokości źrenicy. Warto zaznaczyć, że męty w oku zauważalne są dopiero w momencie patrzenia na jasne tło, przy przechodzeniu światła przez ośrodki optyczne i rzucaniu cienia na siatkówkę. Zmętnienie oka może utrzymywać się przez dłuższy czas lub pojawiać się i znikać. Możliwe jest tolerowanie lub ignorowanie tej przypadłości do pewnego stopnia.
Męty w oku – przyczyny
Główną przyczyną powstawania mętów w oczach są zmiany postępujące wraz z wiekiem. Zaliczają się do nich:
- obkurczanie ciała szklistego,
- zagęszczanie ciała szklistego,
- rozpad włókien kolagenowych,
- powstanie wiązań krzyżowych między włóknami kolagenu,
- kumulacja różnych produktów przemiany materii,
- procesy utleniania pod wpływem promieniowania UV,
- denaturacja białek ciała szklistego,
- stopniowe odwadnianie ciała szklistego.
Czy męty w ciele szklistym są niebezpieczne?
Zmętnienie ciałka szklistego w oku może powodować utrudnienia w widzeniu, z reguły nie stanowi jednak bezpośredniego zagrożenia utraty wzroku. Większość mętów to bowiem tak zwane męty łagodne, które nie zagrażają oku. Pajączki w oku mogą być jednak objawem chorób, które mają wpływ na widzenie, takich jak rozwodnienie, zmniejszenie objętości, tylne odłączenie oraz przymglenie i zagęszczenie ciałka szklistego.
Rozwodnienie
Rozwodnienie rozumiane jest jako zmiana konsystencji ciała szklistego spowodowana utratą kwasu hialuronowego i depolimeryzacją sieci włókien kolagenowych. W przebiegu tej choroby cząsteczki wody, które były wcześniej utrzymywane przez kwas hialuronowy, przemieszczają się i łączą w zbiorniki, co powoduje uwodnienie ciała szklistego.
Zmniejszenie objętości
Zmniejszenie objętości ciała szklistego prowadzi do obkurczania się gałki ocznej i w efekcie jej zapadnięcia.
Tylne odłączenie
Tylne odłączenie polega na oddzieleniu tylnej błony ciała szklistego od siatkówki i zapadnięcie się jego kory. Choroba ta może mieć formę ostrą lub przewlekłą. Forma ostra, która występuje częściej, rozwija się nagle i w krótkim czasie prowadzi do całkowitego odłączenia ciała szklistego. Forma przewlekła rozwija się z kolei stopniowo, a do całkowitego odłączenia ciała szklistego dochodzi po upływie kilku tygodni lub miesięcy.
Przymglenie i zagęszczenie
Przymglenie i zagęszczenie ciała szklistego to dolegliwości, które mogą być spowodowane chorobą, zaburzeniami rozwojowymi lub urazem.
Za potencjalnie niebezpieczne uznaje się występowanie dużej ilości mętów w oku, które powstają nagle, i którym towarzyszą dodatkowe objawy, takie jak błyski światła. Męty tego typu, zwane patologicznymi, powstają na skutek wylewu krwi, stanu zapalnego lub kontaktu z ciałem obcym.
Przeczytaj także: Krótkowzroczność czy dalekowzroczność - jaką mam wadę?
Męty w ciele szklistym – leczenie
Męty w ciele szklistym oka można leczyć chirurgicznie, laserowo lub przy zastosowaniu niestandardowych metod terapeutycznych w postaci aplikacji kropli do oczu oraz jonoferezy.
Leczenie chirurgiczne mętów ciałka szklistego
W leczeniu mętów ciała szklistego przeprowadzana jest witrektomia – zabieg chirurgiczny polegający wykonaniu niewielkich nacięć, przez które usuwane jest ciałko szkliste, a następnie wypełnienie gałki ocznej odpowiednim płynem lub gazem, które pozwalają uzyskać właściwe napięcie gałki ocznej. Zabieg przeprowadzany jest w znieczuleniu miejscowym. Jego efekty zależą od stopnia zniszczenia siatkówki – w sytuacji, jeżeli siatkówka została zniszczona na skutek kontaktu z ciałem obcym, infekcji lub długotrwałego niedotlenienia, witrektomia nie jest w stanie przywrócić dobrego widzenia.
Leczenie laserowe mętów ciałka szklistego
Zmętnienie ciała szklistego może być leczone laserowo, przy pomocy witrerolizy – bezbolesnego i nieinwazyjnego zabiegu polegającego na odparowaniu mętów na oku lub ich ewentualnym rozdrobnieniu i przesunięciu. Metoda ta wykorzystuje nanosekundowe impulsy świetlne o niskiej energii, które odparowują cząsteczki kolagenu i kwasu hialuronowego stanowiące składniki mętów w oku, wytwarzając gaz. Efektem witrerolizy jest całkowite usunięcie lub zmniejszenie mętów ocznych do rozmiaru, jaki nie powoduje utrudnień w widzeniu. Zabieg wykonywany jest po podaniu kropli znieczulających i rozszerzających źrenice. Na oko nakładana jest dodatkowo specjalna soczewka kontaktowa.
Niestandardowe metody leczenia mętów ciałka szklistego
Do niestandardowych metod leczenia mętów w oku zaliczają się:
- aplikacja wzmacniających widzenie lub naczynia krwionośne kropli do oczu zawierających jodek potasu,
- jonofereza, czyli zabieg z wykorzystaniem działania prądu stałego, który polega na przyłożeniu do gałek ocznych nasączonej jodkiem potasu gazy oraz elektrod.
Zmiany zwyrodnieniowe w obrębie ciała szklistego mogą zostać spowolnione dzięki zastosowaniu substancji antyoksydacyjnych, takich jak na przykład kwas askorbinowy, oraz substancji hamujących glikację włókien kolagenu. Lekami na męty w oku są preparaty z procyjanidyną i L-lizyną.
