Diplopia, czyli podwójne widzenie, jest stanem, gdy obiekt na który patrzy człowiek, widziany jest przez niego podwójnie. Spowodowane jest to najczęściej niewłaściwym położeniem gałek ocznych i nieprawidłowym funkcjonowaniem aparatu wzroku. Podwójne widzenie ma najczęściej charakter obuoczny, może być jednak również jednooczne.

Na czym polega diplopia?

W sytuacji, gdy aparat wzroku funkcjonuje prawidłowo, plamki w siatkówkach obojga oczu korespondują ze sobą, czyli odbierają ten sam obraz zlokalizowany na wprost w otaczającej człowieka przestrzeni. Obrazy, które padają na nosową część siatkówki, umiejscowione są w skroniowej części otaczającej przestrzeni, z kolei obrazy odbierane skroniową częścią siatkówki lokalizowane są w nosowej części przestrzeni.

W efekcie oznacza to, że część nosowa siatkówki jednego oka koresponduje z częścią skroniową siatkówki drugiego oka. Do wystąpienia diplopii, czyli podwójnego widzenia, dochodzi wtedy, gdy obrazy w prawym i lewym oku odbierane są przez nie korespondujące ze sobą miejsca na siatkówce.

Przyczyny podwójnego widzenia

W diplopii niezwykle istotną kwestią jest rozróżnienie dwóch jej postaci: fizjologicznej i patologicznej.

Diplopia fizjologiczna

Diplopia fizjologiczna jest stanem praktycznie niedostrzegalnym, który występuje u wszystkich zdrowych osób. W prawidłowych warunkach, gdy wzrok człowieka skupia się na jednym punkcie, punkt ten widoczny jest pojedynczo. Jednak wszystkie punkty położone bliżej lub dalej niż punkt fiksowany są widziane podwójnie.

Jest to spowodowane faktem, iż obrazy punktu znajdującego się bliżej lub dalej niż punkt fiksowany padają na nie korespondujące ze sobą części siatkówek. W wypadku punktów bliższych są to części skroniowe, z kolei w wypadku punktów dalszych, części nosowe.

Diplopia patologiczna

W diplopii patologicznej podwójnie widziany jest obiekt, na którym skupia się wzrok osoby patrzącej. Stan ten wywołany jest przez nieprawidłowe ustawienie gałek ocznych lub zaburzenie symetrii ich ruchów, których przyczyną mogą być zarówno problemy występujące w samym aparacie wzroku, jak i różnorodne choroby ogólnoustrojowe. Także te, zlokalizowane w innych partiach organizmu. Przyczyny diplopii o podłożu patologicznym mogą się ponadto różnić w zależności od tego, czy podwójne widzenie występuje tylko w jednym, czy w obojgu oczu.

Przyczynami podwójnego widzenia w jednym oku są najczęściej:

  • astygmatyzm,
  • blizny i przymglenia rogówki,
  • początki zaćmy,
  • odwarstwienie siatkówki,
  • schorzenia plamki żółtej,
  • nowotwory, na przykład guz na powiece,
  • zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego.

Natomiast przyczynami podwójnego widzenia w obojgu oczu są między innymi takie schorzenia, jak:

  • zez ukryty,
  • choroby osłabiające mięśnie gałki ocznej – miastenia oraz choroba Gravesa-Basedowa,
  • nadciśnienie tętnicze,
  • udar,
  • guz umiejscowiony w oczodole,
  • zatrucie lekami lub toksycznymi substancjami.

Diplopia może pojawić się na skutek przebytego zabiegu operacyjnego – często można zaobserwować podwójne widzenie po operacji zaćmy. Jest to jednak podwójne widzenie chwilowe, które zanika po odpowiednim okresie rekonwalescencji.

Diplopia może pojawić się także w sytuacji, gdy okulary korekcyjne zostaną nieodpowiednio dobrane. Występuje również przy ostrym zezie spowodowanym dekompensacją zeza ukrytego, odchyleniach oka oraz nieskorygowanych i nieleczonych wadach wzroku. Częstymi przyczynami podwójnego widzenia są ponadto niedowłady i porażenia mięśni gałkoruchowych, a także złamania oczodołu.

Objawy widzenia podwójnego

Objawem mogącym wskazywać na diplopię jest występowanie wyrównawczego ustawienia głowy pozwalającego uniknąć podwójnego widzenia. U pacjentów dotkniętych tym schorzeniem często pojawia się tendencja do przymykania jednego oka.

Diplopii mogą towarzyszyć również takie objawy, jak opadające i obrzęknięte powieki oraz zez. Podwójne widzenie prowadzi często do bólów i zawrotów głowy, a także nudności i wymiotów.

czym jest diplopia

Diagnozowanie podwójnego widzenia

Po wystąpieniu pierwszych objawów podwójnego widzenia konieczne jest natychmiastowe udanie się na konsultację do lekarza okulisty. Specjalista zbierze dokładny wywiad lekarski i przeprowadzi wstępne badanie pozwalające na określenie charakteru zaburzeń. Obok samego dwojenia istotne są również takie informacje, jak:

  • okoliczności wystąpienia podwójnego widzenia,
  • inne towarzyszące podwójnemu widzeniu objawy,
  • charakter podwójnego widzenia,
  • rozdwajanie obrazu w poziomie lub pionie,
  • podwójne widzenie z daleka lub z bliska.

Do dokładnego określenia rodzaju podwójnego widzenia oraz tego, które mięśnie działają nieprawidłowo, lekarz okulista przeprowadza ocenę widzenia obuocznego oraz równowagi mięśniowej oczu. Na badania diagnostyczne składają się:

  • badanie ruchomości czynnej i biernej gałek ocznych,
  • badanie widzenia obuocznego na synoptoforze z oceną różnicy położenia obrazów w poziomie, pionie oraz rotacji,
  • badanie dwojenia przy użyciu smugi świetlnej, pozwalające zapisać diplogram, na którym widoczne są obszary pola widzenia, w których występują podwójne widzenie, poziome lub pionowe
  • rozchodzenie się obrazów oraz odległość od siebie podwójnych obrazów obserwowanej smugi świetlnej,
  • badanie równowagi mięśniowej na ekranie Hessa.

Lekarz okulista dokonuje ponadto oceny wyrównawczego ustawienia głowy. W zależności od charakteru diplopii oraz występujących objawów specjalista może zlecić przeprowadzenie dodatkowych badań diagnostycznych, takich jak:

  • badania obrazowe głowy i oczodołów – CT, NMR, angio-CT, angio-NMR,
  • USG Dopplera,
  • badanie pozwalające na ocenę stanu kręgosłupa szyjnego,
  • badania w kierunku chorób mięśni,
  • badanie poziomu hormonów tarczycy,
  • badania w kierunku chorób zakaźnych.

Leczenie diplopii

W skutecznej terapii diplopii kluczowe jest dojście do źródła problemu, pozwalające na wdrożenie leczenia przyczynowego dostosowanego do konkretnego przypadku.

Leczenie diplopii w wypadku porażenia mięśnia gałkoruchowego

W sytuacji, gdy diplopia spowodowana jest porażeniem mięśnia gałkoruchowego, konieczne może okazać się zastosowanie leczenia operacyjnego mięśni. Zabieg chirurgiczny tego typu, powinien zostać wykonany dopiero po upływie kilku miesięcy, od momentu zaobserwowania pierwszych objawów schorzenia. Jest to spowodowane faktem, iż symptomy porażenia mięśnia gałkowego często ustępują samoistnie, proces ten może trwać jednak nawet do około roku.

Leczenie diplopii w wypadku zeza porażennego

Leczenie diplopii w sytuacji, gdy wywołana jest ona zezem porażennym, przeprowadzane jest z wykorzystaniem toksyny botulinowej, która podawana jest bezpośrednio do mięśnia antagonisty porażonego oka. Zabieg pozwala zmniejszyć kąt zeza porażennego i zminimalizować podwójne widzenie.

Umożliwia ponadto zapobieganie powstawania wtórnych zmian zarówno w mięśniach antagonistach, jak i mięśniach współpracujących. Toksyna botulinowa podawana jest najczęściej pacjentom, u których podwójne widzenie spowodowane zostało porażeniem mięśnia prostego bocznego gałki ocznej. W wypadku diplopii wywołanej ostrym zezem wskazane jest przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego mięśni gałkoruchowych.

Leczenie diplopii w wypadku odchylenia oka

W wypadku niewielkiego odchylenia oka i spowodowanej nim niewielkiej diplopii powszechnie wykorzystywanym środkiem korygującym są okulary pryzmatyczne. Pozwalają one przesunąć obraz z niewłaściwego miejsca w siatkówce oka na plamkę żółtą, co prowadzi w efekcie do usunięcia podwójnego widzenia i prawidłowego postrzegania obserwowanych obiektów.

Z uwagi na zróżnicowanie przyczyn problemu i występowanie licznych metod korekcji podwójnego widzenia, w diagnostyce i leczeniu diplopii często konieczna jest współpraca kilku specjalistów – okulistów, neurologów, neurochirurgów, onkologów, internistów, endokrynologów, laryngologów, a także radiologów i chirurgów szczękowych. Pacjenci, u których skorygowano diplopię, powinni regularnie przechodzić badania kontrolne.

3.7/5 - (7 votes)