Zaćma, zwana również kataraktą, jest chorobą powodującą zmętnienie naturalnie przejrzystej soczewki oka – elementu układu optycznego, położonego między tęczówką a ciałem szklistym, który zmienia kształt w zależności od tego, czy człowiek patrzy na obiekty znajdujące się blisko czy daleko. U osoby dotkniętej tym schorzeniem następuje znaczne obniżenie jakości widzenia.
Jak widzi osoba z zaćmą?
Osoba z zaćmą doświadcza znacznego obniżenia jakości wzroku, niemożliwego do skorygowania przy pomocy okularów korekcyjnych i szkieł kontaktowych. W przebiegu tej choroby pojawiają się takie problemy, jak:
- pogorszenie kontrastu,
- trudności w rozpoznawaniu barw,
- dwojenie jednooczne,
- krótkowzroczność soczewkowa,
- olśnienie,
- gorsze widzenie przy jasnym oświetleniu,
- zwiększona wrażliwość na światło.
Przez pierwsze lata zaćma może przebiegać prawie bezobjawowo. Nieleczona może jednak prowadzić do całkowitej utraty wzroku, dlatego tak ważne jest odbywanie regularnych wizyt kontrolnych u lekarza okulisty, które pozwolą na wykrycie pierwszych oznak choroby.
Na czym polega operacja zaćmy?
Operacja zaćmy to prosty i bezpieczny zabieg, który wykonywany jest w warunkach ambulatoryjnych w ciągu jednego dnia. Przeprowadza się go w znieczuleniu miejscowym, podawanym do oka w formie kropli. Dzięki temu pacjent nie odczuwa dolegliwości bólowych, a jego dyskomfort w trakcie zabiegu jest niewielki. Operacja zaćmy pozwala osiągnąć jakość widzenia przewyższającą tę sprzed choroby. Zabieg można podzielić na trzy etapy.
Etap 1: Przygotowanie do operacji
W pierwszej kolejności pacjentowi aplikowane jest znieczulenie. Później następuje dokładne odkażenie i zabezpieczenie obszaru wokół oka. W celu utrzymania oka w otwartej pozycji stosowane są specjalne rozwórki zapobiegające mimowolnemu mruganiu.
Etap 2: Usunięcie zaćmy
Zabieg usunięcia zaćmy rozpoczyna się od wykonania małego, około dwumilimetrowego nacięcia na powierzchni gałki ocznej pacjenta. Służy ono do wprowadzenia specjalnej ultradźwiękowej sondy, która rozbija naturalną, zmętniałą soczewkę oka na kawałki i odsysa ją na zewnątrz. Proces ten jest określany mianem fakoemulsyfikacji. Dzięki niemu możliwe jest usunięcie katarakty bez naruszenia tylnej torebki soczewki.
Etap 3: Wszczepienie nowej soczewki
Ostatni etap zabiegu operacyjnego usunięcia zaćmy polega na zastąpieniu usuniętej zmętniałej soczewki oka sztuczną soczewką wewnątrzgałkową o odpowiednio dobranych parametrach optycznych. Została ona wykonana z materiału umożliwiającego jej zwinięcie i łatwe wprowadzenie przez wcześniej wykonane na powierzchni gałki ocznej nacięcie. Wszczepiona soczewka wewnątrzgałkowa rozwija się wewnątrz torebki i zostaje przytrzymana na miejscu przez stabilizujący ją element budowy gałki ocznej, dzięki czemu nie występuje ryzyko jej niekontrolowanego przesuwania.
Zaraz po zabiegu pacjentowi zostaje założony na zoperowane oko specjalny opatrunek. Jego zdjęcie następuje zazwyczaj na pierwszej wizycie kontrolnej. Na skutek wymiany soczewki wiązki światła wpadające do oka nie napotykają żadnych przeszkód, a pacjent odzyskuje utraconą na skutek zaćmy ostrość widzenia.
Zalecenia po operacji zaćmy
Po operacji zaćmy pacjent zostaje poddany kilkugodzinnej obserwacji. W jej trakcie lekarz monitoruje wartości ciśnienia wewnątrzgałkowego i upewnia się, że nie doszło do żadnych powikłań. Jeżeli wszystko jest w porządku, pacjent może wrócić do domu. Nie może on jednak prowadzić samochodu, zalecane jest więc, by został odprowadzony do domu przez bliską osobę lub, w najgorszym razie, zamówił taksówkę. Po operacji usunięcia katarakty pacjent jest zobowiązany do stosowania przepisanych przez lekarza kropli i przestrzegania wydanych przez niego zaleceń. Musi przede wszystkim:
- przestawić się na spokojny tryb życia,
- zaniechać wysiłku fizycznego,
- unikać schylania się,
- unikać podnoszenia ciężarów,
- powstrzymać się od przecierania i pocierania oczu.
W sytuacji, gdy obowiązki zawodowe wymagają od pacjenta wykonywanie jakiejkolwiek z tych czynności, konieczne jest przebywanie na zwolnieniu tak długo, jak wymaga tego skuteczna regeneracja. Przez pierwsze dni po zabiegu pacjent powinien spać na boku przeciwnym do operowanego oka i, w celu zachowania maksymalnego bezpieczeństwa oraz uniknięcia podrażnień, stosować specjalną osłonkę przy myciu twarzy i włosów. Na okres czterech tygodni od operacji zalecane jest powstrzymanie się od nakładania makijażu w okolicach oczu i unikanie ekspozycji twarzy na słońce. Poddane zabiegowi oko powinno być chronione przed wpływem promieniowania UV przy pomocy okularów wyposażonych w soczewki z wysokim filtrem. Ich zakładanie jest konieczne nie tylko w słoneczne, lecz także pochmurne dni, przy każdym wyjściu na zewnątrz. Po zabiegu operacyjnego usunięcia zaćmy niezwykle istotne jest także zapobieganie kontaktowi oka z zanieczyszczeniami w postaci kurzu i pyłu, dlatego zaleca się unikanie zatłoczonych i zadymionych miejsc.
Ile trwa rekonwalescencja po operacji zaćmy?
Czas rekonwalescencji po operacji zaćmy różni się w zależności od indywidualnych predyspozycji pacjenta, a także rodzaju i rozmiaru katarakty. Z reguły powrót do normalnego funkcjonowania następuje po upływie kilku tygodni od zabiegu, większość codziennych zajęć można jednak wykonywać już po kilku dniach. W okresie rekonwalescencji pacjent powinien pamiętać o regularnych wizytach w gabinecie lekarskim. Pierwsze badanie kontrolne należy przeprowadzić po upływie 24 godzin, a drugie po 14–28 dniach od zabiegu. Dzięki nim lekarz okulista jest w stanie monitorować stan oka, zweryfikować jakość widzenia i ocenić efekty pooperacyjne. Przy wizycie kontrolnej po zabiegu usunięcia zaćmy możliwe jest także przeprowadzenie kwalifikacji na drugie oko.
Widzenie po operacji zaćmy
Bezpośrednio po operacji zaćmy pacjent doświadcza najczęściej niewyraźnego, zamglonego widzenia. Może również wystąpić łzawienie, dwojenie, uczucie ziarnistości i chropowatości, a także zaczerwienienie i przekrwienie oczu. Objawy te nie powinny stanowić powodów do niepokoju, są bowiem związane z reakcją na zabieg i adaptacją oka do nowej soczewki. Ustępują one samoistnie, gdy oko zacznie proces regeneracji, a więc w ciągu pierwszych dni po operacji. Warto przy tym pamiętać, iż u niektórych pacjentów całkowite zniknięcie symptomów pozabiegowych może potrwać kilka tygodni.
Zmiany w widzeniu, jakie powinny stanowić powód do niepokoju
Jeśli po operacji zaćmy pacjent doświadcza silnego zaczerwienienia i nasilającego się bólu gałki ocznej, występujących pomimo przestrzegania zaleceń lekarza i przyjmowania przepisanych przez niego leków, czy też nagłego pogorszenia jakości widzenia i pojawienia się poświaty, powinien natychmiast udać się na wizytę do specjalisty.
Dlaczego zmiany w widzeniu należy niezwłocznie skonsultować z lekarzem okulistą?
Zmiany w widzeniu po operacji zaćmy należy niezwłocznie skonsultować lekarzem okulistą, mogą one bowiem wskazywać na komplikacje po zabiegu, takie jak:
- przemieszczenie się sztucznej soczewki,
- wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego,
- wylew w oku,
- jaskra,
- zaćma wtórna,
- astygmatyzm,
- rozwarstwienie siatkówki.
Występują one niezwykle rzadko, dotyczą bowiem tylko niewielkiego odsetka wszystkich pacjentów, u których usunięto kataraktę. Dla bezpieczeństwa warto jednak każdą anomalię konsultować ze specjalistą, pozwala to bowiem szybko reagować na zmiany patologiczne i zapobiegać poważniejszym chorobom narządu wzroku.
