Dalekowzroczność stanowi drugą najczęściej występującą wadę wzroku. Do jej rozwinięcia dochodzi na skutek zmian, jakie zachodzą w oku dalekowidza. Na czym polega dalekowzroczność, jakie są przyczyny jej powstawania i w jaki sposób sobie z nią radzić?
Dalekowzroczność (nadwzroczność) – co to?
Dalekowzroczność, określana także mianem nadwzroczności oraz hyperopii, jest wadą wzroku powodującą niewyraźne widzenie obiektów znajdujących się blisko, przy równoczesnym wyraźnym widzeniu przedmiotów umiejscowionych daleko. Dalekowzroczność rozwija się powoli, dlatego może być niezauważalna przez wiele lat. Wpływ nadwzroczności na normalne funkcjonowanie staje się widoczny w momencie, gdy wada jest już rozwinięta. Dalekowzroczność może wystąpić u osób w każdym wieku, jednak ryzyko rozwoju tej wady wzrasta wraz z upływem lat w związku ze spadkiem zdolności oka do akomodacji.
Przyczyny dalekowzroczności
Przyczyną dalekowzroczności u osób dorosłych jest nieprawidłowy kształt gałki ocznej. Prowadzi on do zmiany współczynnika załamywania światła przez soczewkę oka, co powoduje niewłaściwe ogniskowanie promieni świetlnych przez układ optyczny oka. W efekcie do mózgu dociera niewyraźny, rozmyty obraz widzianego przedmiotu. Dalekowidzem może być na przykład osoba, której gałka oczna jest krótsza od standardowej, przez co odbierany przez nią obraz ogniskuje się za siatkówką.
Jak widzi dalekowidz?
Osoba dotknięta dalekowzrocznością widzi wyraźnie obiekty znajdujące się w dużej odległości, nie jest jednak w stanie uzyskać ostrości widzenia przy obiektach umiejscowionych blisko. Przykładowo, dalekowidz z łatwością odczyta numer nadjeżdżającego tramwaju, gdy ten nie znalazł się jeszcze na przystanku, trudność sprawi mu jednak zapoznanie się z godziną odjazdu pojazdu zamieszczoną na rozkładzie.
Objawy nadwzroczności
Wśród najbardziej typowych objawów nadwzroczności należy wymienić przede wszystkim:
- niewyraźne widzenie obiektów znajdujących się blisko,
- zmęczenie wywołane skupianiem wzroku w celu uzyskania wyraźnego obrazu,
- łzawienie oczu,
- bóle gałek ocznych,
- bóle głowy.
Objawy dalekowzroczności mają różne nasilenie w zależności od wieku danej osoby. U małych dzieci w wyniku tej wady wzroku może dodatkowo pojawić się problem z zezem zbieżnym. Warto pamiętać, że duża nadwzroczność może powodować problemy z niedowidzeniem obuocznym.
Rodzaje dalekowzroczności
Można wyróżnić trzy rodzaje dalekowzroczności:
- pierwszy stopień nadwzroczności, nazywany klinicznym, określa wadę wzroku pojawiającą się bez żadnej wyraźnej przyczyny,
- drugi stopień nadwzroczności, określany patologicznym, występuje na skutek nieprawidłowości w rozwoju układu optycznego, urazu mechanicznego lub choroby,
- trzeci stopień nadwzroczności, nazywany także funkcjonalnym, to stan, w którym układ optyczny oka uległ upośledzeniu i nie jest w stanie dopasować się do widocznego obrazu w sposób samoistny.
Bez względu na stopień, nadwzroczność powinna być skonsultowana z lekarzem okulistą. Nieleczona może bowiem prowadzić do nieodwracalnego niedowidzenia.
Nadwzroczność u dzieci
Niewielka nadwzroczność u dziecka w wieku do lat 3 określana jest mianem nadwzroczności fizjologicznej i stanowi całkowicie normalne zjawisko. Wraz z dorastaniem oczy ulegają emmetriopizacji, która prowadzi do uregulowania dalekowzroczności i uzyskania optymalnego widzenia. Proces ten nie przyniesie jednak pożądanych efektów w momencie, gdy wada jest zbyt duża. W takiej sytuacji dalekowzroczność u dziecka należy korygować już od wczesnych lat życia.
Wczesne wykrywanie i wdrożenie właściwych technik korekcyjnych jest wskazane również w wypadku starszych dzieci, u których występują objawy dalekowzroczności.
Pomoże to uniknąć trwałego niedowidzenia, czyli stanu, w którym techniki korekcji przestają być skuteczne w osiągnięciu pełnej ostrości widzenia.
Nadwzroczność starcza
Nadwzroczność starcza stanowi typową dolegliwość wśród osób powyżej 40 roku życia. Przyczyną tego stanu rzeczy jest sztywnienie soczewki prowadzące do zaniku zdolności do akomodacji oka. Dalekowzroczność tego typu może dotknąć również osoby, które w młodości przechodziły zabieg laserowej korekcji wzroku. Zmiany w soczewce oka są naturalnym procesem fizjologicznym, którego nie da się uniknąć. Nadwzroczność starczą można korygować przy pomocy odpowiednich okularów lub soczewek kontaktowych, a także leczyć chirurgicznie.
Metody korekcji dalekowzroczności
Dalekowzroczność może być korygowana przy pomocy dostosowanych do potrzeb dalekowidza soczewek kontaktowych lub okularów.
Soczewki kontaktowe dla osób nadwzrocznych
Na rynku dostępne są soczewki kontaktowe dla dalekowidzów, które pozwalają na korekcję niewyraźnego widzenia i uzyskanie ostrości obrazu. Są to soczewki sferyczne, czyli skupiające. Posiadają one moc dodatnią, przez co nazywane są plusami. Dalekowidze mogą wybierać spośród różnych rodzajów soczewek – od jednodniowych po miesięczne całodobowe. Wybór typu szkieł kontaktowych zależy od osobistych preferencji danej osoby.
Okulary korekcyjne
Inną metodą korekcji wzroku dla dalekowidzów stanowią okulary z odpowiednio dobranymi szkłami skupiającymi. W wypadku nadwzroczności starczej stosowane są najczęściej okulary dwuogniskowe lub progresywne, pozwalające na komfortowe widzenie zarówno z bliska, jak i z daleka. Okulary dla dalekowidza stanowią najlepsze rozwiązanie w sytuacji, gdy wada jest uciążliwa tylko w niektórych sytuacjach, na przykład podczas pracy przy komputerze, czytania lub prowadzenia samochodu.
Wybór odpowiedniej metody korekcji wzroku pozwala uzyskać ostrość widzenia i poprawia komfort życia. Przed zakupem okularów i soczewek kontaktowych konieczna jest wizyta u optometrysty, który wykona badanie wzroku i wskaże odpowiedni rodzaj szkieł.
Jak wygląda leczenie nadwzroczności?
Nadwzroczność leczona jest metodą chirurgiczną. Dokuczliwa wada może być usunięta przy pomocy zabiegów laserowych modyfikujących kształt rogówki, przede wszystkim LASIK oraz LASEK, a także keratotomii i fotokeratektomii refrakcyjnej. Nie każdy dalekowidz może się jednak poddać zabiegowi chirurgicznemu z wykorzystaniem lasera. Do przeciwwskazań należą przede wszystkim:
- stożek rogówki,
- grubość rogówki wynosząca poniżej 500 μm,
- nawracające zapalenie spojówek,
- nawracające zapalenie rogówki,
- choroby autoimmunologiczne,
- zespół suchego oka.
Zabiegowi laserowej korekcji wzroku nie mogą również zostać poddane dzieci, gdyż ich wada nie jest jeszcze stabilna.
Dalekowzroczność stanowi powszechną wadę wzroku, która może znacząco utrudniać codzienne życie. Jest ona jednak możliwa do skorygowania przy użyciu odpowiednich narzędzi w postaci okularów lub szkieł kontaktowych. W określonych sytuacjach jest także leczona chirurgicznie.
