Zgrubienie na powiece, uczucie ciała obcego, niewielka przezroczysta grudka – tak może objawiać się cysta na oku. Chociaż często niegroźna, potrafi skutecznie uprzykrzyć codzienne funkcjonowanie. W zależności od rodzaju i umiejscowienia, może ustąpić samoistnie lub wymagać leczenia okulistycznego. Cysta spojówki, cysta w obrębie gruczołów powiekowych czy zmiany torbielowate powierzchni gałki ocznej – każda z nich ma inną genezę i inne możliwe konsekwencje.
W diagnostyce istotne jest ustalenie rodzaju cysty i jej wpływu na oko. Tylko wtedy można ocenić, czy wystarczy obserwacja, leczenie farmakologiczne czy może konieczny będzie niewielki zabieg. Poniżej znajdziesz przegląd najważniejszych informacji dotyczących przyczyn, objawów i sposobów postępowania przy torbielach w obrębie oka.
Dlaczego wokół oczu pojawiają się cysty?
Cysty to zamknięte przestrzenie wypełnione płynem lub galaretowatą substancją, otoczone cienką ścianą. Gdy powstają w obrębie oka lub jego struktur pomocniczych, mogą lokalizować się na spojówce, w powiece lub głębiej – np. w obrębie gruczołów Meiboma czy kanałów łzowych. Najczęściej są to zmiany łagodne, które nie zagrażają widzeniu, ale mogą prowadzić do przewlekłych podrażnień i stanów zapalnych. W przypadku niektórych lokalizacji mogą też zaburzać rozkład filmu łzowego i powodować zespół suchego oka.
Do powstawania cyst przyczynia się przede wszystkim przewlekłe drażnienie mechaniczne, stany zapalne oraz zaburzenia drożności gruczołów. Istotną rolę odgrywa także obecność bakterii lub wirusów – szczególnie przy nawracających stanach zapalnych. Zdarza się, że torbiele spojówki mają charakter wrodzony, ale częściej powstają wtórnie, np. po urazie lub jako powikłanie pooperacyjne. Ryzyko zwiększa się u osób noszących soczewki kontaktowe, pracujących w zapylonym środowisku oraz stosujących intensywny makijaż oczu, zwłaszcza przy niewłaściwej higienie powiek.
Warto dodać, że cysty mogą mieć charakter reaktywny (np. po zapaleniu), retencyjny (zatrzymanie wydzieliny w gruczole), dermoidalny (zawierający struktury pochodzenia naskórkowego) lub nowotworowy. Odróżnienie tych zmian jest możliwe jedynie w badaniu okulistycznym, czasem wspartym diagnostyką obrazową.
Czy cysta na oku jest groźna?
Z punktu widzenia okulistycznego większość cyst oka to zmiany łagodne, które nie zagrażają bezpośrednio widzeniu ani nie wiążą się z wysokim ryzykiem powikłań. Problem polega raczej na objawach towarzyszących i ich wpływie na komfort życia. Pacjenci z cystą spojówki lub powieki najczęściej zgłaszają uczucie obecności ciała obcego, pieczenie, zaczerwienienie lub niewielki obrzęk. U części osób dochodzi do łzawienia lub przeciwnie – do wysychania powierzchni oka, jeśli torbiel zakłóca rozkład filmu łzowego. Jak wygląda cysta na oku? Zazwyczaj ma formę niewielkiej, przezroczystej lub lekko żółtawej grudki, widocznej na powierzchni spojówki lub w obrębie powieki. Cysta położona w pobliżu osi widzenia może też przejściowo wpływać na jakość obrazu.
Warto podkreślić, że nie każda torbiel wymaga leczenia. Jeśli zmiana jest niewielka, niebolesna i nie zwiększa swoich rozmiarów, lekarz może zalecić jedynie obserwację. Natomiast niepokojące są sytuacje, w których:
- cysta szybko się powiększa lub zmienia barwę,
- pojawia się ból, wydzielina ropna lub krwista,
- dochodzi do ograniczenia ruchomości powieki,
- zmiana wrasta w głębsze struktury oka,
- występują objawy nawrotowe lub torbiel nie reaguje na leczenie farmakologiczne.
W takich przypadkach wskazane jest leczenie przyczynowe, a czasem również badanie histopatologiczne usuniętej zmiany. Okulista podczas badania ocenia rozmiar, kształt i konsystencję zmiany. W niektórych sytuacjach zleca badania dodatkowe, takie jak OCT przedniego odcinka oka, USG gałki ocznej lub histopatologię (jeśli doszło do chirurgicznego usunięcia zmiany). Celem nie jest tylko leczenie objawowe, ale precyzyjna ocena, czy cysta może nawracać, czy wymaga dalszego nadzoru, czy też można zakończyć obserwację.
Jak pozbyć się cysty na oku?
Leczenie zależy od rodzaju torbieli, jej lokalizacji oraz dolegliwości zgłaszanych przez pacjenta. W niektórych przypadkach lekarz decyduje się na leczenie zachowawcze, szczególnie gdy zmiana jest niewielka, niebolesna i nie rośnie. Obserwacja może być uzupełniona o leczenie farmakologiczne – głównie miejscowo stosowane krople zawierające antybiotyki lub sterydy. Terapia ta ma na celu zmniejszenie stanu zapalnego i umożliwienie samoistnego opróżnienia torbieli.
W przypadku cyst o charakterze gradówki lub innych zmian zlokalizowanych w obrębie gruczołów powiekowych pomocne mogą być ciepłe okłady i delikatny masaż powieki, wykonywany zgodnie z zaleceniami specjalisty. Umożliwiają one udrożnienie zatkanych ujść i stopniowe zmniejszenie torbieli. Taka forma postępowania ma sens tylko wtedy, gdy cysta jest powierzchowna, a oko nie wykazuje objawów infekcji.
Jeśli jednak zmiana nie ulega regresji, a wręcz powiększa się lub powoduje objawy mechaniczne, lekarz może zaproponować interwencję chirurgiczną. Polega ona na precyzyjnym usunięciu torbieli w warunkach ambulatoryjnych, najczęściej w znieczuleniu miejscowym. Zabieg trwa kilkanaście minut, a jego efekty są zazwyczaj trwałe. Po zabiegu zalecana jest kontrola okulistyczna oraz stosowanie przepisanych kropli lub maści.
Jakie są domowe sposoby na cystę na oku?
Domowe metody mogą stanowić uzupełnienie leczenia, ale nie powinny zastępować konsultacji lekarskiej. Sprawdzą się wyłącznie w łagodnych przypadkach, kiedy zmiana nie daje objawów infekcji i nie rośnie. W takich sytuacjach można zastosować:
- ciepłe, suche kompresy przykładane do powieki przez kilka minut, 2–3 razy dziennie,
- delikatny masaż brzegów powiek, wykonywany w kierunku ujścia gruczołów, po wcześniejszym rozgrzaniu okolicy.
Ważne jest, aby nie podejmować prób samodzielnego przekłuwania lub wyciskania zmiany – może to doprowadzić do zakażenia i powikłań. W przypadku nasilenia się objawów lub braku poprawy po kilku dniach, konieczna jest wizyta u okulisty.
Gdzie można usunąć cystę na oku?
W przypadku torbieli spojówki, powiek lub innych drobnych zmian wymagających leczenia chirurgicznego, skuteczne rozwiązania oferuje OneDayClinic. W naszych placówkach wykonujemy drobne zabiegi okulistyczne w warunkach ambulatoryjnych, w tym usuwanie torbieli spojówki i zmian brzegów powiek. Procedury przeprowadzane są w znieczuleniu miejscowym, bez konieczności hospitalizacji. Po krótkim, precyzyjnym zabiegu pacjent może wrócić do codziennych aktywności, z zaleceniem miejscowej terapii przeciwzapalnej i kontrolą okulistyczną.
Zabiegi wykonują doświadczeni lekarze okuliści, a każda procedura poprzedzona jest konsultacją, podczas której ustalany jest zakres leczenia. W przypadkach wymagających dalszej obserwacji – np. przy podejrzeniu zmiany nawrotowej lub atypowej – możliwe jest skierowanie na dodatkowe badania lub diagnostykę histopatologiczną usuniętej zmiany.
To tylko informacje. Jeśli rozważasz diagnostykę lub leczenie torbieli spojówki, skonsultuj się z okulistą w jednej z placówek OneDayClinic.
