Zakrzep żyły środkowej siatkówki to schorzenie, w którym dochodzi do całkowitego zablokowania naczyń żylnych w siatkówce. Prowadzi to do silnego obrzęku tej części oka i gwałtownego obniżenia ostrości widzenia. Jakie są objawy zakrzepu żyły środkowej siatkówki? W jaki sposób i jak długo leczy się zakrzep w oku?
Czym jest zakrzep żyły środkowej siatkówki?
Zakrzep żyły środkowej siatkówki, znany także jako CRVO (ang. central retinal vein occlusion), powoduje zamknięcie światła głównej żyły siatkówki, a więc jej całego pnia naczyniowego. Prowadzi to do zablokowania odpływu krwi z siatkówki. W następstwie zakrzepu żyły środkowej, naczynia żylne na dnie oka ulegają poszerzeniu. Na całym obszarze siatkówki może dojść do powstawania obrzęków i krwotoków. Zdarza się, że krwotok rozprzestrzenia się i zajmuje komorę ciała szklistego, obrzęk z kolei obejmuje plamkę żółtą oka. U młodych osób zakrzep żyły środkowej siatkówki przypomina zapalenie naczyń nerwu wzrokowego.
Przeczytaj także: Retinopatia oka – co to jest i jakie ma rodzaje?
Rodzaje zakrzepu żył siatkówki
Można wyróżnić dwa rodzaje zakrzepu żyły środkowej siatkówki – niedokrwienny i nie niedokrwienny.
Zakrzep niedokrwienny
Niedokrwienny zakrzep w oku powoduje obrzęk plamki żółtej i znaczące obniżenie ostrości wzroku. Widzenie u chorej osoby może być zredukowane do postrzegania ruchów bezpośrednio przed gałką oczną. Znaczne niedokrwienie naczyń, jakie można zaobserwować w przebiegu schorzenia, prowadzi często do rozwoju jaskry neowaskularnej. W ciągu dwóch lat od wystąpienia zakrzepu, u około 10% chorych rozwija się kolejny zakrzep. Może on być umiejscowiony w tym samym lub w drugim oku.
Zakrzep nie niedokrwienny
Nie niedokrwienny zakrzep w oku jest łagodniejszym wariantem schorzenia. Nie powoduje rozwoju jaskry neowaskularnej i w mniejszym stopniu oddziałuje na zmysł wzroku chorej osoby. Warto jednak zwrócić uwagę, iż u nawet 1/3 pacjentów cierpiących na CRVO bez niedokrwienia, po upływie kilku miesięcy lub lat dochodzi do przekształcenia się schorzenia w postać niedokrwienną.
Przyczyny CRVO
CRVO może być spowodowane różnymi stanami patologicznymi. Wywołują je przede wszystkim ucisk żylny, zaburzenia hemodynamiczne oraz stany zapalne naczyń siatkówki. Zakrzep w oku ma często związek ze zmianami miażdżycowymi, które pojawiają się w środkowej tętnicy siatkówki. Powodują one ucisk na ścianę żył siatkówki, co prowadzi do zaburzenia przepływu krwi. Wśród czynników rozwoju ocznych zmian zakrzepowych wymieniane są przede wszystkim:
- zaawansowany wiek pacjenta (schorzenie rozwija się zazwyczaj u osób po 65. roku życia),
- nadciśnienie tętnicze,
- otyłość,
- cukrzyca,
- hiperlipidemia, czyli zaburzenia przemiany lipidów charakteryzujące się zwiększeniem stężenia lipoprotein w surowicy krwi,
- zaburzenia układu krzepnięcia (zarówno wrodzone, jak i nabyte),
- podwyższona lepkość krwi,
- stany zapalne naczyń,
- choroby autoimmunologiczne,
- stosowanie doustnych leków antykoncepcyjnych,
- spożywanie wyrobów tytoniowych.
Objawy zakrzepu żył siatkówki
Do najczęściej występujących objawów zakrzepu żył siatkówki zalicza się nagłe, bezbolesne pogorszenie widzenia. W przebiegu schorzenia może również dojść do zaburzenia reakcji źrenic na światło, świadczącego o dużym niedokrwieniu siatkówki. Objaw ten występuje w wypadku dużego nasilenia zmian zakrzepowych.
Diagnostyka zakrzepu żył siatkówki oka
W diagnostyce zakrzepu żył siatkówki oka wykorzystywane są przede wszystkim badanie dna oka oraz angiografia fluoresceinowa.
Badanie dna oka
Badanie dna oka przeprowadzane jest przy pomocy specjalnego wziernika okulistycznego zwanego oftalmoskopem. W jego trakcie lekarz diagnosta kieruje światło na poszczególne struktury dna oka oraz system jego soczewek. Dzięki badaniu możliwe jest uzyskanie dokładnego obrazu dna oka i ocenienie kondycji tego narządu.
Angiografia fluoresceinowa
Angiografia fluoresceinowa jest badaniem polegającym na wykonaniu serii fotografii dna oka lub tęczówki po uprzednim podaniu pacjentowi w sposób dożylny fluoresceiny, czyli środka cieniującego. Pozwala ocenić stan naczyń krwionośnych siatkówki niewidocznych podczas zwykłego badania dna oka z użyciem oftalmoskopu. Dzięki fluoresceinie na wykonanych w trakcie angiografii zdjęciach uwidocznione zostają miejsca przecieku, blokady w przepływie krwi oraz obszary niedokrwienne. Od wyników tego badania zależy wybór metody leczenia zakrzepu żyły środkowej siatkówki oka.
Jak długo leczy się zakrzep w oku?
O tym, jak długo leczy się zakrzep w oku, decyduje przede wszystkim rozległość niedokrwienia. U większości pacjentów przeważająca część ostrych objawów cofa się w ciągu 6–12 miesięcy od rozpoznania schorzenia. Pacjent ze zdiagnozowanym CRVO powinien regularnie stawiać się na wizyty kontrolne u lekarza specjalisty. W początkowej fazie choroby co miesiąc, a następnie co 3 miesiące.
Jak wygląda leczenie zakrzepu żył siatkówki?
Na podstawie wyników wykonanych badań diagnostycznych – badania dna oka i angiografii fluoresceinowej – lekarz specjalista dobiera odpowiednią metodę leczenia zakrzepu żył siatkówki. Najczęściej stosowane są fotokoagulacja laserowa, panfotokoagulacja, iniekcja z wykorzystaniem preparatów anty-VEGF oraz wirektomia.
Fotokoagulacja laserowa
Fotokoagulacja laserowa typu grid to rodzaj laseroterapii stosowany w wypadku przewlekłego obrzęku plamki żółtej, do którego doszło na skutek zakrzepu żyły środkowej siatkówki. Zabieg ten ma na celu zmniejszenie obrzęku siatkówki w jej centralnej części.
Panfotokoagulacja
Panfotokoagulacja stanowi rodzaj terapii laserowej, którego celem jest wyłączenie obszarów siatkówki pozbawionych krążenia. Miejsca te stają się bowiem ogniskiem głównych powikłań pozakrzepowych w gałce ocznej. Pacjent poddawany jest zazwyczaj kilku zabiegom panfotokoagulacji w zależności od rozległości niedokrwienia oraz indywidualnej wrażliwości bólowej na zabieg.
Iniekcja z wykorzystaniem preparatów anty-VEGF
W sytuacji, gdy w przebiegu CRVO doszło do wystąpienia obrzęku siatkówki lub neowaskularyzacji, zlecane jest przeprowadzenie iniekcji z wykorzystaniem preparatów anty-VEGF. Są to takie substancje jak bewacyzumab, ranibizumab oraz kortykosteroidy. Terapia obejmuje zazwyczaj kilka zastrzyków aplikowanych w określonych odstępach czasu. O częstotliwości i wielkości aplikowanych dawek decyduje lekarz okulista, biorąc pod uwagę wyniki badań diagnostycznych – angiografii fluoresceinowej, OCT i innych. Przed zabiegiem pacjentowi zostają podane znieczulenie oraz krople rozszerzające źrenice. Worek spojówkowy zostaje przepłukany roztworem powidonu jodyny, a powieki zabezpieczone przed mruganiem przy pomocy sterylnej rozwórki. Lekarz cienką igłą wykonuje następnie iniekcję leku do komory ciała szklistego pacjenta. Zabieg trwa około pięciu minut i nie powoduje dolegliwości bólowych.
Przeczytaj także: Zapalenie rogówki – co zrobić, aby uratować wzrok?
Wirektomia
W sytuacji, gdy w wyniku zakrzepu żyły środkowej siatkówki doszło do krwotoku do ciała szklistego, który nie ulega wchłanianiu, konieczne może być poddanie pacjenta operacji zwanej wirektomią. Zabieg polega na usunięciu krwi z ciała szklistego oraz pozostałych zmienionych chorobowo tkanek oka, a następnie zastąpieniu ich jałowym płynem, olejem lub gazem. Metoda ta często łączona jest z laseroterapią.
W wypadku pacjentów, u których w związku z zakrzepem żyły środkowej siatkówki doszło do rozwinięcia się wtórnej jaskry neowaskularnej, zalecane jest stosowanie kropli przeciwjaskrowych. Jeżeli ten rodzaj terapii nie przynosi pożądanych rezultatów, konieczne może być przeprowadzenie operacji przeciwjaskrowej.
W celu zapobiegania zakrzepowi żył siatkówki należy zadbać o układ krążenia, monitorować stężenie lipidów, regularnie wykonywać badania morfologii krwi, a także utrzymywać odpowiednią wagę ciała i zaprzestać spożywania wyrobów tytoniowych. Osoby z nadciśnieniem tętniczym powinny ponadto zadbać o właściwe leczenie tego schorzenia.
